Wystawa fotografii "NIEZNANY WYSOCKI"

Unikatowe fotografie Włodzimierza Wysockiego (1938-1980) autorstwa Władimira Bogaczowa
Wystawa połączona z filmem "Zwracam Ci, Panie, portret Twój…" (Rosja, 1983r. reż. W. Winogradow, 60 min.)
Organizator wystawy – Muzeum Włodzimierza Wysockiego w Koszalinie
Miejsce - Kinoteka

W lutym 1973 roku Włodzimierz Wysocki przybył na tournee do Nowokuźniecka (przeszło półmilionowego miasta położonego w azjatyckiej części Federacji Rosyjskiej, w obwodzie kemerowskim).
Tamtejszy teatr dramatyczny borykał się z poważnymi kłopotami finansowymi. Panaceum na opłakaną kondycję finansową świątyni Melpomeny miały być koncerty legendarnego poety. Wysocki przebywał w Nowokuźniecku od 4-go do 8-go lutego 1973 roku. Wystąpił w tym czasie z siedemnastoma (sic!) koncertami. Pojawiał się przed publicznością aż cztery razy dziennie (koncerty odbywały się o godz. 12:00, 15:00, 18:00 i 21:00) i mimo olbrzymiego wysiłku i zmęczenia przyjął również zaproszenie na prywatny (domowy) koncert w mieszkaniu B. i L. Ablów, a także zaproszenie do redakcji gazety "Metalurg", gdzie recytował swe wiersze.
Teatr dramatyczny w Nowokuźniecku został dzięki koncertom Wysockiego uratowany. Całkowity dochód ze sprzedaży biletów wyniósł 41.000 rubli i była to, jak na owe czasy, suma olbrzymia.
Wysocki nie doczekał się jednak wdzięczności ze strony władz Nowokuźniecka. Wręcz przeciwnie. 30 marca 1973 roku w gazecie "Sowietskaja Kultura" ukazał się artykuł autorstwa M. Szlifera, wzywający Ministerstwo Kultury Rosyjskiej Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Radzieckiej i obwodowy komitet Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego do rozprawienia się z poetą za nielegalne koncerty (i to w liczbie pięciu wystąpień dziennie). Sprawą zajęła się prokuratura. Dyrektorowi teatru dramatycznego w Nowokuźniecku D. Baracowi udzielono surowej nagany ze stosownym wpisem do akt osobowych. Z braku najmniejszych choćby przesłanek do oskarżenia Wysockiego o cokolwiek, zarzucono mu, iż otrzymał honorarium, przypisując sobie... autorstwo cudzych utworów... "Nie lubię" i "Człowiek za burtą" (były to bardzo słynne pieśni Wysockiego, napisane przezeń odpowiednio w 1968 i 1969 roku, o tym, iż ich autorem był Wysocki, wiedziały chyba nawet rosyjskie dzieci).
Władimir Bogaczew - autor prezentowanych na tej niezwykłej wystawie zdjęć – towarzyszył Włodzimierzowi Wysockiemu zarówno w czasie koncertów w teatrze dramatycznym w Nowokuźniecku, jak i w czasie wystąpienia w redakcji gazety "Metalurg". Uwiecznił również na czarno-białej kliszy spotkania poety z hutnikami Nowokuźniecka.

Film "Zwracam Ci, Panie, portret Twój…"
Tytuł filmu, zaczerpnięty ze starego, niezwykle popularnego w swoim czasie romansu, nawiązuje do czasów, do których odwołuje się reżyser Władysław Winogradow. Twórczość wielkich bardów wyrosła między innymi z tych właśnie utworów i nie sposób jej zrozumieć, nie poznając korzeni gatunku.
Władysław Winogradow opowiada o mistrzach romansu i piosenki literackiej. A było ich na rosyjskiej scenie i estradzie co niemiara. O większości z nich polscy widzowie wiedzą niewiele, albo zgoła nic. Mimo iż często bezwiednie podśpiewują bądź nucą utwory z ich repertuaru.
Jedną z bohaterek filmu Winogradowa jest niezrównana interpretatorka rosyjskich romansów, wielka śpiewaczka Izabella Juriewa, urodzona w roku 1900 (według niektórych źródeł w 1898). Zmarła w roku 2000. Los sprawił, iż dane jej było przeżyć cały wiek XX. Cały straszny rosyjski wiek XX. Z rewolucją, dwiema wojnami światowymi, potworną czystką stalinowską. Represje nie ominęły zresztą jej samej. Z wrogim systemem walczyła… śpiewając. Jej śpiew wzruszał słuchaczy do łez. W latach 40-tych władze zakazały jej występów publicznych. I piosenki w wykonaniu Izabelli Juriewej na długie lata powędrowały do lamusa. Podobnie, jak utwory w wykonaniu nieodżałowanego Piotra Leszczenko, Wadima Kozina i innych wielkich mistrzów estrady. O Izabelli Juriewej przypomniano sobie wraz z nadejściem gorbaczowowskiej pieriestrojki. Wtedy to jeden po drugim zaczęli się do niej zgłaszać po wywiady dziennikarze. Artystka liczyła już sobie wówczas dziewięćdziesiąt lat…
Oprócz wspomnianej już Izabelli Juriewej w filmie "Zwracam Ci, Pani, portret Twój…" występują między innymi:
- niezrównany Leonid Utiosow (1895-1982) – piosenkarz, dyrygent, skrzypek i kompozytor, założyciel słynnej orkiestry "Wiesiołyje Riebiata", grającej w znakomitym filmie Grigorija Aleksandrowa "Świat się śmieje" z muzyką Izaaka Dunajewskiego
- wielka dama i prawdziwa legenda rosyjskiej wokalistyki Klaudia Szulżenko (1906-1984), ta sama, która podczas wojny śpiewała po rosyjsku napisany przez Jerzego Petersburskiego dla żołnierzy armii Andersa przebój o małej niebieskiej chusteczce
- Arkadij Rajkin (1911-1987) – błyskotliwy satyryk, aktor, twórca i wykonawca rewelacyjnych miniatur estradowych
- Maria Mironowa (1911-1997) – aktorka i piosenkarka, zadebiutowała w pamiętnym filmie Grigorija Aleksandrowa "Wołga-Wołga", tworzyła pamiętną parę z amantem kina rosyjskiego Aleksandrem Menakerem
- Rina Zielionaja (1901-1991) – znakomita aktorka i piosenkarka
- Aleksander Warłamow (1904-1990) – kompozytor, pianista, założyciel jednej z najlepszych w latach 30-tych XX wieku orkiestr jazzowych, twórca muzyki filmowej, piosenkarz. W roku 1943 represjonowany i zesłany na trzynaście lat do Kazachstanu, do Karagandy
- kompozytor Nikita Bogosłowski (1913-2004) - ten sam, który skomponował muzykę słynnego szlagieru "Tiomnaja nocz’".

Większość z nich przeżyła długie i burzliwe życie. Przedwcześnie zmarł tylko jeden z bohaterów filmu Władysława Winogradowa, narrator tej niezwykłej rozśpiewanej opowieści, znakomity aktor teatralny i filmowy, piosenkarz Andriej Mironow (1941-1987), syn legendarnej pary aktorskiej Marii Mironowej (1911-1997) i Aleksandra Menakera (1913-1982).
Film "Zwracam Ci, Pani, portret Twój…" zaczyna się od mocnego uderzenia. Na ekranie pojawia się bowiem zespół rockowy "Wehikuł czasu" ("Maszyna Wriemieni"). To jednak tylko dość osobliwe preludium do opowieści o piosence literackiej, piosence z tekstem, piosence, która budziła i wciąż budzi w sercach słuchaczy olbrzymie wzruszenie. Wprost z sali koncertowej pełnej rozkrzyczanej młodzieży trafiamy bowiem do cichutkiego i przytulnego mieszkania słynnego kolekcjonera Jurija Pieriepiołkina z Sankt-Petersburga (wówczas Leningradu). W kilku pokojach zgromadził on rzec by można całą historię rosyjskiej i światowej muzyki, historię zapisaną na starych winylowych płytach. Z przytulnego gniazdka kolekcjonera przenosimy się do mieszkania słynnego Leonida Utiosowa. Tam, wokół pianina i wokół stołu ze starą porcelanową zastawą, zebrał się kwiat estrady. Niegdyś najsłynniejsi, najpopularniejsi, uwielbiani przez tłumy artyści. W filmie Władysława Winogradowa są oni żywą historią. Rozlegają się dźwięki starego rosyjskiego romansu "Zwracam Ci, Pani, portret Twój…". I płynie opowieść o piosenkach sprzed lat.

ul. W. Andersa 11/1A
75-012 Koszalin
Poland

opracowała dr Marlena Zimna