Wystawa plakatów ze zbiorów GALERII SOCREALIZMU

Muzeum Zamoyskich w Kozłówce
Miejsce – Kinoteka


Socrealizm. Nowa sztuka ludowej Polski. Na zjeździe pisarzy sowieckich w 1934 roku, Andriej Żdanow, sekretarz Komitetu Centralnego Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (bolszewików), parafrazując słowa Józefa Stalina, sformułował powszechnie znaną definicję realizmu socjalistycznego: „Socrealizm to styl narodowy w formie i socjalistyczny w treści.” W swej treści, jest ona tak samo prosta i zrozumiała, jak definicja komunizmu: „komunizm to władza radziecka plus elektryfikacja”.
Po zakończeniu II wojnie światowej, Związek Radziecki narzucił realizm socjalistyczny środowiskom twórczym w krajach Europy środkowej. W Polsce, w latach 1949-1955, socrealizm stał się jedynym obowiązującym kierunkiem w literaturze, sztukach plastycznych, architekturze, muzyce i filmie.
Socrealizm sprowadził sztukę do roli politycznego i propagandowego narzędzia partii komunistycznej, do roli promocji i reklamy systemu. Sami komuniści cynicznie się do tego przyznawali: „Tak, nasza sztuka jest tendencyjna. I jesteśmy dumni z tej tendencyjności.”
W sztuce socrealistycznej kluczowa była figura „Wodza”. Wódz to człowiek przyszłości, uosobienie idei komunizmu, to ten, który potrafi pokonać czas, który widzi przyszłe wydarzenia i prowadzi ludzkość ku „świetlanej przyszłości”, to „animator przyrody i architekt historii”.
Innym, nie mniej istotnym tematem „nowej” sztuki była budowa socjalizmu, a w dalszej przyszłości komunizmu, jako idealnego ustroju i szczytowego etapu w historii ludzkości. W okresie socrealizmu powstało tak wiele obrazów pokazujących pracę i wysiłek mas robotniczych i chłopskich, że ten rodzaj twórczości też można nazwać także „produkcją”. Ulubionym tematem były wielkie socjalistyczne budowy (np. Nowa Huta) oraz przemiany na polskiej wsi („walka nowego ze starym”). Rozwój cywilizacyjny i postęp techniczny przedstawiano przy tym jako nieodłączny od socjalizmu; traktor, żarówka czy radio stały się socjalistycznymi symbolami.
Z tematem pracy wiąże się postać przodownika, który – według oficjalnej propagandy – dla samej idei wykonywał 200, 300 czy nawet 500 procent normy. Na wzór sztuki radzieckiej, również u nas, przodowników pracy ukazywano głownie jako herosów o potężnych bicepsach i płomiennych oczach.
Programowo optymistyczna sztuka socrealizmu prezentowała przede wszystkim ludzi młodych, przodowników pracy i nauki, zetempowców i junaków Służby Polsce, a także dzieci, przedszkolaków i uczniów, radzieckich pionierów i polskich harcerzy, ich szczęśliwe socjalistyczne dzieciństwo i młodość.
Największe zbiory polskiej sztuki socrealistycznej znajdują się w Muzeum Zamoyskich w Kozłówce i są prezentowane w jedynej w Polsce i w Europie Galerii Sztuki Realizmu Socjalistycznego.

mgr Sławomir Grzechnik
Kierownik Działu Zbiorów Sztuki Realizmu Socjalistycznego Muzeum Zamoyskich w Kozłówce

Kontakt:
kancelaria@muzeumzamoyskich.pl
www.muzeumzamoyskich.pl