SZAMAN

Gatunek: film dokumentalny, historyczny
Reżyseria: Andriej Osipow
Scenariusz: Odelsza Akiszew
Muzyka: Aleksandr Miasnikow
Montaż: Andriej Diemidow
Producenci: Iwan Twierdowskij
Rok: 2020
Czas: 63 min

Choć teza postawiona w tym filmie przez jego autorów – reżysera Andrieja Osipowa i uzbeckiego scenarzystę Odelszę Akiszewa (współpracujących ze sobą od drugiej połowy lat 90. XX wieku) – może wydawać się przejawem ich nazbyt bogatej wyobraźni, nie należy z tego powodu traktować „Szamana” jako dzieła z gatunku dokumentalnego political fiction.

Domysły, że o wielkiej karierze politycznej zdecydowały jego kontakt z… szamanami i wiedźmami, które roztoczyły nad radzieckim dyktatorem specjalny parasol ochronny, jest bowiem tylko punktem wyjścia do znacznie poważniejszych rozważań historiozoficznych.

Ujęte zostały one w ramy dialogu prowadzonego przez ojca i syna. Ten pierwszy, wspominając swoją młodość, podkreśla osiągnięcia Kraju Rad z lat 30. i 40. XX wieku (industrializacja, ekspansja terytorialna, zwycięstwo nad Hitlerem); ten drugi wskazuje na koszty społeczne tych „sukcesów” (rozkułaczanie, Wielka Czystka, niepoliczalne tak naprawdę ofiary represji politycznych i wojny). Pada przy tej okazji fundamentalne pytanie: jak mogło dojść do tak wielkiego zauroczenia narodu człowiekiem o mentalności brutalnego zbira? Został zahipnotyzowany? Rzucono na niego czar? A może odpowiedź kryje się w „rosyjskiej duszy”, która potrzebuje knuta, by wznieść się na wyżyny?… Podobnie jak „Niebiański Krym”, zmontowany z archiwalnych kronik filmowych, „Szaman” również był w tym roku nominowany do Srebrnego Świętego Jerzego (w kategorii najlepszy film dokumentalny) podczas Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Moskwie.

KADRY